Tırnak Yeme Nasıl Bir
Davranıştır?
Tırnak yeme, yaygın bir stres
azaltma davranışıdır. Herhangi bir stres, heyecan, sıkkın bir durum veya boş
zamanında tırnağınızı ağzınızda bulursunuz. Ayrıca aileden öğrenilerek edinilen
bir davranış olarak da başlayabilir. Tırnak yeme davranışı, parmak çıtlatma,
burun çekme, saç yolma veya çekme, diş gıcırdatma gibi psikolojik
alışkanlıklardandır.
Tırnak yeme; tırnağı, tırnak
etini diş ile koparma ve kemirme eylemidir. Çocuklar genelde kopardıkları
tırnağı yemezler.
Tırnağınızı ne zaman yemeye
başladığınızı fark etmezsiniz. Okuma, televizyon seyretme, telefonda konuşma
gibi bir aktivite içindeyken bu davranışı düşünmeden tırnak yersiniz. Tırnak
yeme davranışı, tırnağın etrafındaki kütikülü ve yumuşak dokuyu ısırmayı da
kapsar.
Kimler Tırnak Yer?
·
Her
yaştan insan tırnak yer. Yaşları 10-18 arasındaki çocukların yarısı
tırnaklarını en az bir kez yemiştir. Tırnak yeme en çok ergenlikte artar.
·
18-22 yaşındaki genç erişkinler tırnaklarını
yer. 30 yaşında doğru insanların çoğu tırnak yemeyi bırakır, az bir kısmı
yetişkinlikte de tırnak yemeye devam eder. 10 yaşından sonra erkekler kızlardan
daha fazla tırnak yeme alışkanlığındadır.
Çocukluk çağında 2-3 yaşından
sonra tırnak yeme davranışı başlar. Çok nadir olarak 5 aydan sonraki erken
dönemlerde de görülebilir. Bu dönemler bizim oral dönem dediğimiz elini ağzına
götürme, parmak emme, tırnak yeme gibi davranışların doğal olarak yaşandığı bir
dönemdir. Çocuk çevreyi kendi vücudunu öğrenmeye ve çevreyle etkileşime
girerken bazen zorlanır, bazen kendi vücudunun bir bölümünü oyalamak, rahatlık ve güvenlik duyma gereksinimleri ile tırnak yemeye başlayabilir.
Tırnak Yeme Nasıl Alışkanlık Haline
gelir?
--Ailelerin çocuğun
davranışlarını düzeltmeye, kontrol etmeye çalıştığı bu yüzden elini ağzına
almaması, tırnak yememesi için de uyarıların başladığı bir dönemdir ayrıca da…Uyarılan
ve dikkatin bu davranış üzerine yoğunlaştığını hissetmesi üzerine de çocukta
tırnak yeme davranışı pekişmeye ve bir alışkanlık haline gelmeye başlayabilir.
‘Elini ağzını götürme kızım, pis olursun’
‘Ayıp ayıp elini ağzından çek’
‘Kötü
çocuk olursun karnın ağrır’
‘Karnın
mikropla dolar’
‘Elini
ağzından çekersen /tırnak yemezsen sana hediye alıcam’
Gibi uyarılar maalesef hem kötü
mesajlar içermekte, hem davranışın olumsuzluğunu fazla abartarak çocuğunuzdan
istediğiniz davranışı anlamamasına neden olmaktadır.
Yani kısacası bu cümleleri
tekrarlıyorsanız maalesef çocuğunuzun tırnak yemesini kesmiyor hatta bu
davranışın pekişmesini sağlıyorsunuz.
-- İlk başta uyarılıp sonra serbest
kalan çocuklar ilgi çekmek için tırnak yemeye veya elini ağzına almaya devam
etmektedir. Yani bazen çocuklar ailelerinin ilgilerini çekmek için bu davranışı
devam ettirirler.
--Bir başka nedeni de çocuğun ve
ailenin hayatını etkileyen duygusal
olaylar tırnak yeme davranışlarının başlamasına neden olabilir. Mesela; annenin
işe başlaması, yeni bir kardeşin olmasıyla ilginin bölünmesi, azalması, sevdiği
birinin hastalanması veya kaybı, anne babanın boşanması, evde anne-babanın
kavgalarına maruz kalmak, ailenin baskıcı eleştirel tutumu, okula başlamayla
birlikte ders başarısızlığı, arkadaşlarına uyum sağlayamama…gibi.
--Tırnak yeme davranışı ergenliğe
geçişle birlikte de başlayabilir. Sosyal, duygusal, fiziksel, içsel birsürü alanda
değişimler yaşayan çocuk kendini rahatlatma davranışı olarak tırnak yeme davranışına
başlayabilir. Derslerle ilgili kaygıları olması, sınav kaygısı, çekingenlik, akranlarıyla ve
ailesiyle sorun yaşayan çocuk bu dönemde tırnak yeme davranışı gösterebilir.
--Ailede tırnak yenmesi çocuğun
bu davranışı rol model olarak alması yönden bu davranışın tetikleyicisi
olabilmektedir. Çocuğu tırnak yiyen ailelerin çoğunda anne,baba, dede ,amca kardeşlerde
de bu davranışın olduğunu bilmekteyiz. Hatta bazı çalışmalarda bu davranışların
genetik olarak da geçtiği hakkında çalışmalar bulunmaktadır.
Tırnak Yeme Nasıl Azaltılır/Kesilir?
·
Erken yaşta başlayan tırnak yemelerde bu
davranış üzerine durulmamalı, uyarılmamalıdır.
Ailede uyaran varsa uyarmaması yönünden bilgilendirilir.
·
Bu davranışın üzerine durmak, çocukla
inatlaşmak, azarlamak, ödüllendirmek, eline vurmak ve bu durumdan rahatsız
olduğunuzu belli etmek (davranışlarımızla istemeden) gibi tutumlar bırakılmalı.
·
Hangi
zamanlarda elini ağzını aldığı gözlenerek o vakitlerde çocuğun elini, ağzını
oyalayacak başka ilgi veya davranışlar kazandırılabilir. Yatağa yatarken
oyuncağa sarılması, televizyon seyrederken meyve yedirmek, sakız çiğnetmek,
eline ip vererek oyalatmak, gibi. Ancak yerine koyulan davranışın kazanılması
ve eski davranışın bırakılması için
zamana ihtiyaç vardır, bunu unutmayın.
·
Çocuğunuzun tırnak yemeyle birlikte diğer inatlaşma davranışları yani ebeveyn-çocuk
ilişkilerinde problem varsa çocuk
psikiyatristi veya psikologlarla başvurularak iletişimin artırılması ve
ilişkinin düzenlenmesi adına tavsiyeler veya görüşmeler gerekebilir.
·
Tırnak yeme ile birlikte çekingenlik, okulda
kendini gösterememe, derslerde problem yaşama, hırçınlıkları, uyku iştah
problemleri varsa en yakın çocuk psikiyatrisi uzmanına başvurup altta yatan
durumların tespiti ve tedavisi yapılmalıdır.
Çocuğunuz depresyon, kaygı bozukluğu,
dikkat eksikliği, hiperaktivite sendromu, algılama güçlüğü çekiyor
olabilir.
·
8-10 yaşını geçmiş çocuklarda tırnak yeme
davranışı için sadece çocukla birlikte davranışın sıklığı, bu davranışla ilgili
düşündükleri, aldığı tepkiler, kendini ifade becerisinin artırılması ve
davranışın yerine başka davranışlar koyma şeklinde hem bilişsel hem de davranışsal terapi uygulamaları işe
yarayabilir.
·
Son aile
ve çocuk; tırnak yemenin çocuk için ve kişi için normal bir davranış olduğunu anlaması
ve kendisindeki bu davranışın normal olduğunu fark etmesi en önemli tedavi adımıdır.
Uz.Dr. SELCEN ESENYEL
Çocuk Ve Ergen Psikiyatristi
Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi
