Çocuklarda Uyku

Uyku Nedir?

Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin, değişik şiddette uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, kısmi ve periyodik olarak kaybolması durumudur.
Bir uyku döngüsü, nonREM ve arkasından gelen REM evrelerinden oluşur. Uykunun evrelerine göre vücutta çeşitli fizyolojik değişiklikler görülür. Büyüme hormonu, prolaktin salınması, kalp hızında düşme, yutma refleksinde azalma, vücut kaslarının felç olması gibi.

Uykudaki değişiklikler ve uyku ihtiyacını yaş, cinsiyet, aydınlık-karanlık, egzersiz, hastalık, stres gibi etkenler belirler.

Yeterli Uyku Uyuduğumuzu Nasıl Anlarız?

Ancak kişi uyandığında kendisini güne hem ruhsal hem de fiziksel olarak hazır, dinlenmiş ve zinde hissediyorsa normal bir uyku süreci geçirdiği söylenebilir.

 Bir Çocuğun Ne kadar Uykuya İhtiyacı Vardır?                                                              

Bir çocuğun uyuması gereken miktar kişiye bağlı olsa da çocuğun yaşına göre yaklaşık uyku ihtiyaçlarını aşağıda belirtelim:

1-4 haftalık: Günde 15-16 saat

Yeni doğanlar günde ancak 2-4 saat arası süren aralıklarla yaklaşık olarak 15-18 saat uyurlar. Prematür bebekler daha uzun uyurken, kolikli bebekler daha az uyuyabilirler.

Yeni doğanların kendi biyolojik uyku saatleri daha oluşmadığı için, uyku düzenleri gece ve gündüz düzeni şeklinde daha oturmamıştır. Yani bir uyku paterni daha oluşmamıştır.

1-4 aylık: Günde 14-15 saat

Çocuğunuz 6 haftalıktan sonra biraz daha uyku düzeni oluşmaya başlar. En fazla 6 saate kadar uyur ve geceleri daha fazla uyumaya başlar. Gece gündüz karmaşası biter.

4-12 aylık: Günde 14-15 saat

15 saate kadar ideal olsa da, 11 aylık bir bebeğin yaklaşık 12 saat uyuduğunu görürüz. Çocuğunuzun sosyalleşmeye başlamasıyla, beyin gelişimiyle uyku düzenleri de gelişir.

6 aylıktan itibaren gündüz üç kez olan uyku düzeni ikiye iner. Sabah uykusu genellikle 9.00’da başlar ve bir saat sürer. Öğle uykuları 12 ile 2 arası yaklaşık 1-2 saat kadardır. Öğleden sonra ise 15.00-17.00 arasıdır.

1-3 yaş: Günde 12-14 saat

Çocuğunuz 18-21 aylıktan itibaren sabah ve öğleden sonra uykuları kaybolur gündüz 1 kez uyumaya başlarlar.21-36 aylığa kadar öğle uykuları 1-3 saate kadar varan uzunluklarla devam eder. Genel olarak gece yatış saatleri 19.00-21.00 arası, sabah  6.00-8.00 arası uyanırlar.

3-6 yaş: Günde 10-12 saat

3 yaşında gündüz öğle uyurken, 5 yaşında çoğu artık öğlen uyumazlar. Gündüz uykularının süresi de kısalmıştır. 3 yaşından sonra uyku problemleri oluşmaya başlayabilir.

7-12 yaş: Günde 10-11 saat

Bu yaşlarda sosyal, okul ve aile aktiviteleri nedeniyle yatağa yatma saatleri geçe kayabilir. Ortalama 9-12 saat arası değişen uyku ihtiyaçları olsa da ortalama 9 saat uyurlar.

12-18 yaş: Günde 8-9 saat

Bu dönemlerde gençlerin daha fazla uykuya ihtiyaçları olduğunu fark etseler de düzensiz ve kalitesiz uyku uyumayı tercih ettiklerini görüyoruz.

Çocuk ve ergenlerin yeterli uykuya ihtiyacı vardır. Yetersiz uykuda onların okul performanslarını, sosyal ilişkilerini ve diğer aktivitelerini olumsuz etkileyebilir.

Yetersiz uyku;

-Kaza ve yaralanmalara

-Davranış problemlerine

-Duygusal problemlere

-Hafıza, konsantrasyon ve öğrenme problemlerine

-İmpulsivite dediğimiz düşünmeden hareket etme davranış paternine

-Performans problemlerine

-Daha yavaş reaksiyon zamanına neden olabilir.

                

Çocuğunuzun Uyku düzenini oluşturmak ve uyku kalitesini artırmak için;

-Çocuğunuzun yatış saatini belirleyin ve aynı zamanlarda yatmasını sağlayın.

-Aynı şeklinde uyanma vakitleri de belirli olsun. Hafta içi ve hafta sonu arasında uyanma saati farkı bir buçuk saati geçmeyecek şekilde uyanın.

-Yatma saatine yakın gevşetici rutin bir aktivite oluşturun; yatmadan önce ılık banyo veya birlikte masal okumak gibi.

-Çocuklarınızı yatma saatine 6 saat kala kafein ve kafeinli yiyeceklerden uzak tutun.

-Yatak odası ısısı normal ve yatak odasının karanlık olmasını sağlayın.

-Yatış zamanı evdeki gürültünün azalmasını sağlayın.

-Yatma zamanına yakın öğün yedirmeyin.

-Yatma vaktine yakın hareketli ve çocuğun bırakamayacağı oyun ve aktivitelerden uzak durun.

-Uyku zamanı evdeki televizyon, bilgisayar, cep telefonu, radyo, müzik çalarları kapatın. Yatma zamanından bir saat önce televizyon ve bilgisayar başından kalkmış olsun.

-Çocuğunuzun yorgun olduğunu gördüğünüzde kollarınızda uyuyakalmadan onu yatağına götürün. Onlarla birlikte yatmayın.

                       

                                                    Uz. Dr. Selcen ESENYEL

                                                    İzmit Seka Devlet Hastanesi

                                              

Uyurgezerlik

   Uyurgezerlik gece kişilerin uykularında kalkıp uykuda yürümeleridir. Çoğunlukla kişi derin uykudan daha hafif uykuya geçerken yani uyuduktan yaklaşık 1-2 saat sonra meydana gelir. Uyurgezer kişi yürüme esnasında size cevap vermez ve olayı hatırlamaz. Bazı olgularda anlamsız konuşmalar olabilir.

Uyurgezerlik en çok çocukluk döneminde ve en sık da 8-12 yaşları arasında görülür. Erişkin döneme doğru giderek azalır ancak erişkin dönemde de devam edebilir.

Genelde sessizce odada yürürler, bazen koşar veya kaçma girişimleri olabilir. Tipik olarak uyanıkmış gibi davranırlar, odanın içinde gözleri faltaşı gibi açık olurlar, soru sorduğunuzda cevap vermezler ve uyandırmadan tekrar yatağına götürdüğünüzde sabah olayı hatırlamazlar.

Bazı hastalarda uykuda dolaşma her gece olduğu halde bazılarında daha çok stresli günlerin ardından veya uykusuz kalındığında ortaya çıkar.

Nedenleri

Uyurgezerlik çoğunlukla ailesel geçişlidir. Eğer ailede uyurgezerlik varsa kişide uyurgezerlik olma olasılığı ailesinde olmayanlara göre 10 kat daha fazladır.

Uykusuzluk, uyku düzensizliği, stres, okul olayları gibi durumlarda uyurgezerlik sıklığı artar.

                Uyurgezerlik İçin  Öneriler

Uyurgezerliğin tedavisi başlangıçta hastayı izlemek çevrede tehlike yaratacak etkenleri uzaklaştırmak biçiminde olmalıdır. Bu amaçla pencereleri kilitlemek, odadan tehlikeli olabilecek malzemeleri çıkarmak gerekir.

Tedavinin ilk aşamasında olayın ortaya çıkışını kolaylaştıracak etkenlerle de mücadele edilmeli. Çocuk uykusuz kalmamalı, psikolojik olarak onu etkileyen olaylar varsa anlaşılmalı ve uyku döngüsü sağlanmalıdır.

Uyurgezerlik sırasında çocuk uyandırılmadan izlenmeli mümkünse zorlanmadan yatağına doğru yönlendirilmeli. 

Erişkin yaşta devam eden olgularda önlemler yetersiz kaldığında ilaç tedavisi gerekebilir. Bu amaçla 'benzodiazepin' grubu ilaçlardan veya derin yavaş uykuyu azaltıcı etkisi olan bazı depresyon ilaçlarından faydalanılabilir.

                                                             Uz.Dr. Selcen ESENYEL
                                                            İzmit Seka Devlet Hastanesi